Kogo dziwi mała popularność dopłat do domów energooszczędnych?

Byłem nieco zdziwiony, gdy w serwisie wyborcza.biz trafiłem na artykuł Marka Wielgo „Mało dopłat do budowy domów energooszczędnych. Winne procedury”, który zaczyna się takimi słowami:

Kredyt z dopłatą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zaciągnęło do tej pory zaledwie 49 inwestorów budujących energooszczędne domy jednorodzinne. W Funduszu wciąż liczą jednak na to, że w najbliższych latach powstaną ich setki, a może nawet i tysiące.

A dokładniej to zdziwiło mnie, że kogoś taka sytuacja może dziwić.

Już 2 lata temu pisałem, że najprawdopodobniej cały ten program dotacji okaże się być niewypałem. A 2,5 roku temu wyraziłem swoją pierwszą opinię na temat programu — także niezbyt pochlebną. Już wtedy napisałem, że jedynym skutkiem takich dotacji może być zwiększenie kosztów instalacji służących poprawie efektywności energetycznej w budynkach — jak choćby wentylacji mechanicznej.

Na przestrzeni lat moje zdanie w kwestii dotacji się nie zmieniło. Dotacje w mojej opinii służą przede wszystkim instytucjom, które je obsługują, nie zaś samym dotacjobiorcom. W tym konkretnym przypadku zarabia przede wszystkim:

• bank, bo przecież musi być wzięty kredyt,
• urząd skarbowy, bo od dotacji trzeba zapłacić podatek,
• audytor, który zweryfikuje projekt budowlany i późniejszą jego realizację,
• instalator, który sprzeda droższą centralę wentylacyjną (droższą, bo z odpowiednim certyfikatem),
• audytor, który przeprowadzi wnikliwe badania i później wystawi producentowi central wentylacyjnych certyfikat.

Tak to jest, gdy państwo ma do wydania jakieś pieniądze i kombinuje, co by tu zrobić, żeby je wydać.

Jestem głęboko przekonany, że można to było zrobić inaczej.

Zamiast dawać dotacje inwestorom, dawać dotacje producentom (choćby na uruchomienie parku maszynowego). Obniżyć akcyzę na energię produkowaną z odnawialnych źródeł. Współfinansować badania i rozwój w przedsiębiorstwach, ale i na uczelniach.

A jeśli już koniecznie chcemy wydawać pieniądze na konkretne inwestycje bezpośrednio zmniejszające oddziaływanie ludzi na środowisko, to możemy zawsze rozważyć dotacje na:

• docieplenia budynków,
• modernizacje instalacji wentylacyjnych (niekoniecznie montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ale np. kratki wentylacyjne higrosterowane zmniejszają straty ciepła bez straty komfortu),
• przydomowe oczyszczalnie ścieków (choć to niestety nie wpisuje się w „walkę z ociepleniem zmianami klimatu”),
• wymianę źródeł ciepła — np. z kotłów węglowych na kotły na drewno lub brykiet,
• montaż kominków.

Tak, nawet dotacje na montaż kominków miałyby sens — bo rynek i bez tego jest dość dynamiczny i szeroki. A w kominku przecież nikt kalosza czy starej szmaty nasączonej zużytym olejem silnikowym palić nie będzie. Za to będzie wytwarzać ciepło z drewna, oszczędzając inne paliwa i nośniki energii.

Tylko niech to nie wygląda tak, jak w przypadku kolektorów — że można dostać 45% zwrotu kosztów kwalifikowanych, po czym trzeba od tego zapłacić podatek, ale także oddać część pieniędzy bankowi pod postacią prowizji za uruchomienie kredytu oraz odsetek.