Już w 2008 r. napisałem tu artykuł o tak zwanych żarówkach energooszczędnych, czyli świetlówkach kompaktowych. Dwa lata temu zastanawiałem się, czy warto wymienić tradycyjne żarówki na świetlówki kompaktowe, albo lampy LED. Dziś pora opowiedzieć więcej o tym, czym są żarówki LED.
Tak naprawdę, to mamy nie tyle żarówki LED, co lampy LED, bo tak brzmi poprawna nazwa tego typu źródeł światła. Żarówka to takie źródło światła, które ma żarzący się drucik, a więc ta nazwa zarezerwowana jest dla żarówek tradycyjnych i halogenowych.
My jednak będziemy się w tym artykule na zmianę posługiwać określeniami żarówki LED i lampy LED, mając pełną świadomość, że nie do końca robimy to poprawnie. 😉
Zacznijmy od LED, czyli diod elektroluminescencyjnych (ang. light-emitting diode). Są to urządzenia półprzewodnikowe, których działanie polega na zamianie energii elektronu na kwant promieniowania elektromagnetycznego, czyli światła o określonej długości fali (a więc o określonej barwie).
Generalnie LEDy emitują światło kolorowe. Czerwone, zielone, żółte, niebieskie, pomarańczowe, zależnie od tego, jaki materiał półprzewodnikowy został użyty do ich produkcji. LED nie wytwarzają jednak światła białego. Skąd więc biorą się świecące na biało diody? Ten efekt uzyskuje się na dwa sposoby:
- mieszając światło czerwone, niebieskie i zielone, podobnie, jak w telewizorze,
- naświetlając niebieską diodą luminofor, który emituje światło żółto-zielone — a obie barwy po zmieszaniu dają kolor biały.
W tym miejscu trzeba zaznaczyć jeszcze, że LEDy działają na prąd stały o niskim napięciu (rzędu kilku woltów), a więc do ich pracy w domowych instalacjach elektrycznych (z prądem zmiennym o napięciu 230 V) wymagane jest odpowiednie zasilanie.
Diody elektroluminescencyjne nie emitują światła we wszystkich kierunkach, jak czynią to świetlówki czy tradycyjne żarówki. W pewnych sytuacjach ma to zalety (np. do oświetlania tylko wybranego fragmentu mieszkania), a w innych — jest wadą. Produkowane żarówki LED mają jednak najczęściej taką budowę, która zapewnia emitowanie (rozpraszanie) światła we wszystkich kierunkach, choć można też kupić lampy LED stanowiące odpowiedniki reflektorków.
Żarówki LED kontra inne źródła światła
Lampy LED stosowane są w przenośnych źródłach światła (latarki, lampy w telefonach komórkowych, oświetlenie do kamer wideo), ale też stanowią atrakcyjną alternatywę dla tradycyjnych żarówek i świetlówek. Wynika to z faktu, że producenci konstruują je w taki sposób, by mogły być stosowane w tradycyjnych oprawach oświetleniowych (a więc na przykład w formie przypominającej żarówkę z gwintem Edisona).
Budowa żarówki LED (lampy LED) w obudowie z gwintem żarówkowym E27, o mocy 5W. Widoczna jest oprawka, obwód elektroniczny zapewniający zasilanie, diody elektroluminescencyjne oraz dyfuzor służący rozpraszaniu światła. Autor: Dmitry G. Źródło: Wikimedia Commons.
Żarówki LED przewyższają inne źródła światła w dwóch kluczowych z naszego punktu widzenia aspektach.
Po pierwsze, wytwarzają dużo więcej światła przy zużyciu tej samej ilości energii elektrycznej. Czołowi producenci diod LED (np. firma Cree) twierdzą, że są w stanie wytworzyć aż 300 lumenów z 1 W energii elektrycznej, co stanowi aż 44% maksymalnego teoretycznie możliwego do osiągnięcia maksimum. To więcej, niż żarówki (do 10 lm/W), świetlówki (do ok. 100 lm/W) a nawet lampy sodowe (te pomarańczowe, znane nam z oświetlenia ulicznego — 200 lm/W).
Po drugie, są długowieczne i niemal niewrażliwe na częste włączanie i wyłączanie, co doprowadzało do szybkiego zużycia świetlówek i świetlówek kompaktowych. Dlatego mogą być bardzo atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych źródeł światła.
Mają też i wady. Są dużo droższe od żarówek i świetlówek kompaktowych. Gorzej też oddają barwy. Są też pierwsze badania naukowe potwierdzające ich negatywny wpływ na wzrok, choć odnoszące się do podświetlenia LED w telewizorach i telefonach komórkowych, a nie do użycia żarówki LED do oświetlenia pokoju.
Ile kosztują lampy LED?
Przekrój cenowy lamp LED jest bardzo duży. Można kupić pojedyncze białe diody dosłownie za grosze, można kupić pojedyncze diody o większej mocy za kilkanaście dolarów (np. 10 diod 100 W za 165$ w Chinach). Można wreszcie kupić całe żarówki LED, nawet w popularnych w Polsce dyskontach spożywczych.
W eksploatacji, żarówki LED są kilka razy tańsze od tradycyjnych. I jeśli są dobrej jakości, mogą kilkukrotnie przewyższyć je żywotnością…
Wymieniłem niemal wszystkie żarówki na LEDy nie żałuję.
A mnie brakuje w tym artykule trochę pogłębienia tematu. rzecz w tym, że „żarówki” różnych producentów nie są sobie równe. niektóre są bardziej awaryjne niż inne, jeśli żarówka LED, która jest droższa, ulega awarii to cały efekt ekonomiczny na oszczędności prądu biorą diabli.
Druga rzecz to to, że na rynku mamy dostępne różne rodzaje lamp led, które np. różnią się barwą światła. O ile kilka lat temu były tylko mało wydajne ledy które miały zimne światło, to teraz można kupić wysokowydajne żarówki LED mające ciepłą barwę.
W pracy szef wymienił żarówki na LEDy, światło przy całym dniu pracy zdecydowanie bardziej męczy wzrok niż ze zwykłych żarówek. Do tego ze względu na kierunkowy strumień światła powstaje masa cieni i nierównomierne oświetlenie powierzchni.
LEDy są fajne do oświetleń nazwijmy to dekoracyjnych, w samochodach itp. do oświetlenia np. w pracy raczej nie polecam.
Pingback: Lampy naftowe na trudne czasy - Domowy Survival