Nowe wymogi dotyczące energooszczędności budynków, czyli jak zmuszamy ludzi do budowy kominków

Że w Polsce mamy szereg nikomu niepotrzebnych przepisów, to każdy z pewnością wie. Jednym z najmniej szkodliwych dla mnie, jest rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zawiera szereg rozsądnych zasad, a szczególnie wartościowa jest część mówiąca o energooszczędności.

Rzecz jasna lepiej byłoby, gdyby nikt nikogo nie zmuszał do budowania domów energooszczędnych, bo po prawdzie nie jest to do niczego potrzebne. Wystarczy ludziom uświadamiać, że dom bez styropianu na ścianie to dom kosztowny w eksploatacji. 

I teraz, w lipcu, tekst tego rozporządzenia został zmieniony po to, by zmuszać ludzi do bardziej proaktywnego oszczędzania energii w budynkach. Problem w tym, że zrobiono to w najgłupszy możliwy sposób — zmuszając także do oszczędzania energii pierwotnej.

Energia pierwotna to energia, którą wydobywamy spod ziemi — nieodnawialna energia pochodząca z paliw kopalnych, takich jak węgiel, ropa naftowa, czy gaz ziemny. Jestem gorącym zwolennikiem oszczędzania tej energii, bo uważam, że im mniej kopalin wydobędziemy, tym lepiej dla przyszłych pokoleń. Gdzie jest to możliwe i sensowne, warto rezygnować z paliw kopalnych i zastępować je źródłami odnawialnymi.

Myślę jednak, że przepisy, o których rozmawiamy, wcale temu nie pomogą.

Najistotniejsze zmiany dotyczą konieczności spełniania przez budynek minimalnych parametrów dotyczących izolacyjności przegród (współczynnik przenikania ciepła ścian, dachu czy okien nie większy niż X), oraz nieprzekraczania jednostkowego zużycia energii pierwotnej do celów ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Przyjrzyjmy się tym zmianom w szczegółach. Warto zauważyć, że zmiany te rozłożone są na lata, w sumie nie wiem po co. W tabelce zestawiłem wymogi dzisiejsze z przewidywanymi.

Parametr	Dziś	Od 2014 r.	Od 2017 r.	Od 2021 r.
Współczynnik przenikania ciepła dla ściany zewnętrznej, dla temp. wewnętrznej > 16°C, W/m²K	0,3	0,25	0,23	0,2
Współczynnik przenikania ciepła dla dachu i stropu pod nieogrzewanym poddaszem, dla temp. wewnętrznej > 16°C, W/m²K	0,25	0,2	0,18	0,15
Współczynnik przenikania ciepła dla okien, dla temp. wewnętrznej > 16°C, W/m²K	1,8 lub 1,7 [1]	1,3	1,1	0,9
Współczynnik przenikania ciepła dla okien połaciowych, dla temp. wewnętrznej > 16°C, W/m²K	1,8	1,5	1,3	1,1
Wskaźnik EPH+W na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, dom jednorodzinny, kWh/m² rocznie	[2]	120	95	70

Uwagi do tabelki mam dwie.

[1] Do tej pory wymogi dla okien podawane były zależnie od strefy klimatycznej. W tych z bardziej mroźnym klimatem wymagany był współczynnik przenikania ciepła dla okna U_w poniżej 1,7 W/m²K. Ale nawet ta wartość jest bardzo mocno oderwana od realiów rynkowych. Dziś kupuje się okna o U_w rzędu 1,3 W/m²K, zatem jak dla mnie, to ten wymóg mógłby być jeszcze mocniej obniżony.

[2] Dziś nie ma jednolitego wymogu dla parametru EP_H+W, wartość wymaganą się oblicza na podstawie m.in. zwartości budynku. Ale, co ciekawe, dziś budynek będzie zgodny z przepisami, jeśli spełnia wymagania dotyczące izolacyjności przegród albo ma odpowiednio niski EP_H+W. Można więc dziś zbudować nieocieplony domek ogrzewany drewnem (zużywający dużo energii końcowej, ale mało energii pierwotnej). Od przyszłego roku oba warunki muszą być spełnione jednocześnie.

Niższe EP_H+W, czyli zmuszamy ludzi do budowy kominków

Skąd bierze się współczynnik EP_H+W? Z obliczeń, w których zamieniamy zapotrzebowanie na ciepło dla budynku (energię użyteczną potrzebną do utrzymania temperatury w budynku, oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej dla domowników) na energię pierwotną.

EU na EP zamieniamy wedle wzoru EP = EU × współczynnik nakładu. I ten współczynnik nakładu jest różny, zależnie od tego, z jakiegoś nośnika energii lub paliwa korzystamy. Wynosi on:

• dla energii elektrycznej z sieci — 3,0,
• dla węgla, oleju opałowego, gazu ziemnego i ciekłego — 1,1,
• dla biomasy — 0,2,
• dla kolektora słonecznego — 0,0.

I wszystko fajnie, tylko że kolektory nie działają przez cały rok, a jedynie przez jego część. I dla dużego domu, zamieszkanego przez dwie osoby, nie przyniosą dużych zmian w parametrze EP_H+W. Bo wiadomo przecież, że większość energii dom zużywa na ogrzewanie.

A skoro tak, to jaka jest najprostsza metoda na obniżenie EP_H+W? Montaż w domu kominka i deklaracja (na papierze — dla potrzeb wykonania świadectwa charakterystyki energetycznej) o tym, że będziemy go intensywnie eksploatować.

Dlatego uważam, że jedynym zauważalnym skutkiem tych zmian będzie zwiększenie sprzedaży kominków — bo już dziś opłaca się budować domy o standardzie lepszym niż ten przewidywany w rozporządzeniu od 2021 r.!